TEDARİK ZİNCİRİ

Farkında mısınız acaba artık akıllı bir çağda yani; “Akıllı Çağ” da yaşıyoruz. Bu çağın araçları; akıllı telefonlar, akıllı otomobiller, akıllı evler, akıllı şehirler, akıllı fabrikalar, akıllı depolar, akıllı marketler, akıllı hastaneler, akıllı okullar, akıllı bürolar ve akıllı…olarak hayatımızda olan tüm araç, gereç, eşya cisim, sistem ve bunların tümü ve daha fazlası… Kısacası önüne akıllı sıfatını ekleyerek kullanabileceğimiz her şey.. Başta akıllı cep telefonları; bilişim, bilgisayar ve teknoloji okuryazarlığına göre tasarlanarak mobil olarak tüm hayatımızı yakından etkilemiş, tüm kurgunun; teknolojinin itme gücüne bağlı olarak üretilen cep telefonlarıyla müşteri talebini çekme gücüyle ürün, hizmet, bilgi ve benzerlerinin pazarlanmasıyla sistem kurgulanmıştır. Bu bağlamda akıllı telefonlar önce fotoğraf makinelerinin, videoların yerine kullanılmaya başladı sonra bilgisayarların yerini aldı. Akıllı telefonun bilgisayar yerini alması demek bilgi gibi çok önemli vazgeçilmez bir gücün artık mobil olarak bu telefonlarda kullanılabileceği ve bilgisayarlarda yapılan her işlemin yapılabileceği anlamına geliyordu. Böylece biz akıllı cep telefonlarıyla; bankalarda yapılan tüm parasal işlemleri, otomobilde adres bulma işlemlerini (navigasyon), kitaplardaki bilgileri, yemek tariflerini, oyunları,  konser ve maç biletlerin,  günlük notları, hesap makineleriyle yapılan işlemleri, düğün törenleri ve günlük hayatımızda olan biten her şeyi yapabiliyoruz. Belki de bu önemine bağlı olarak bir kişiye kaybetmekten korktuğun en önemli araç nedir? diye bir soru sorulsa idi, kuşkusuz bu sorunun cevabı; akıllı telefon olurdu… Bu gelişimine olarak akıllı cep telefonları tüm dünyada hızla da yayılarak şimdiden 1,5 milyar adede ulaşmış durumda. Üstelik bu rakamların dışında tablet bilgisayarlar ve dokunmatik ekranlı notebooklar var..

Günlük hayatımızı çok yakından etkileyerek pek çok şeyin yerini alan sadece telefonu tanımlarken kullanılan “akıllı” kavramının farkında mıyız? Bu kavrama bağlı olarak geliştirilen bir ürün (akıllı telefon) her şeyi” A’dan Z’ye değiştirdi ve bu durum sizin hayatınızı da önemli ölçüde değiştirmedi mi? Evet, değiştirdi.. Örneğin; bir gün evde şimdiye kadar yemediğim çok lezzetli bir yemek pişmişti hanıma sorduğumda tarifi internetten alarak hazırladığını yemeği denemek amacıyla yaptığını söyledi. Ofislerimize gitmeden cebimizdeki telefonlarla artık her şeyi (iş, işlem, süreç), dünyanın her yerinden, herkesle (kişi, kurum, işletme) günün herhangi bir zamanında yapabiliyoruz.    Peki şimdiye kadar her şeyi değiştiren “akıllı” kavramı sizin yaptığınız işi de değiştirmeyecek mi?  Elbette değiştirecek… Tüm tedarik süreçlerinde bu araçlar kullanılmakta ve sürekli olarak yaygınlaşmakta… Bu bağlamda çeşitlenerek yaygınlaşan mobil cihazlarla birlikte mobil internetin yaygınlaşması tüm iş ve işlemlerimizi mobil duruma getirdi.

Bu bağlamda tedarik zincirimizin akıllı ve bir bakıma mobil sistemlerle ilişkilidir.  Yaptığımız işi “akıllı” kavramının nasıl etkileyebileceğini kurgulayalım. İşimiz adı ne olursa olsun mutlaka biz tedariğin bir yerinde (önünde-ortasında-sonunda)  çalışıyoruz. Tedarik zinciri kavramı, tedarik ve zincir kelimelerinden oluşmaktadır. Tedarik; sağlama, araştırıp bulma, elde etme anlamlarına gelmektedir. Zincir; art arda gelen işlemlerin oluşturduğu dizi veya birbirine geçmiş bir sıra metal halkadan oluşan bağdır. Tedarik zinciri, işletmede üretim ve pazarlama gibi çeşitli fonksiyonların yerine getirilmesi için hammadde, yardımcı malzeme, yarı mamul ve işletme malzemesi gibi çeşitli girdilerin zinciri oluşturan kuruluşlardan karşılanmasıyla ilgili çalışmalardır. Tedarik zinciri; ürün/hizmetin hammadde temini aşamasında itibaren tüm girdilerin dönüştürme sürecinde yer alan fabrika/işletmeden geçerek ürünlere/hizmetlere çevrilmesi ve ürünlerin müşterilere dağıtımında yer alan tüm üretici ve dağıtıcıların oluşturduğu sistemdir.  Bu sistemin gücü zinciri oluşturan en zayıf halkanın gücü kadardır.

Örneğin; ayakkabı sektörü tedarik zincirini inceleyelim. Zincirini ilk halkasını; işleme deri, tavan ve taban astarı, kalıp, boya, vernik, iplik, iğne, çatı pulu, bez, çivi, yapıştırıcı, toka gibi ayakkabı üretim girdileri meydana getirmektedir. Bu girdiler; tasarım firması, kalıp firması, saya firması, kimyasal ürün firmaları, ambalaj firmaları, makine firmaları, yazılım firmaları, laboratuvar, lojistik firmaları gibi tedarikçi firmalardan sağlanır. Ayakkabı üretimi için kullanılan tüm bu girdiler, ayakkabı üretimi için fabrikada süreçlerden geçirilerek ayakkabıya dönüştürülür. Üretilen ayakkabılar;  toptancı, perakendeci ve dış ticaret firmaları aracılığıyla satış ve pazarlama işlemleriyle piyasaya sürülür. Ayakkabı tedarik zincirinde yer alan tüm bu tedarikçilerle ayakkabıyla ilgili üretim, dağıtım, satış ve pazarlama için zinciri oluşturan başta ana tedarikçi firma olmak üzere sürekli bir sipariş ve satın alma yönetim işlemleri gerçekleşmektedir. Bu örneğe göre ayakkabı üretimi için deri tedarikçi firmasından gelen bir ürün yola çıkarak fabrikaya geldiğinde tüm bilgilerin anında süreci yönetecek kişilere otomatik olarak gelmesi ve onlarında akıllı mobil araçları kullanarak anında süreci yönetmesi… Doğru işlemlerin, doğru kişiler tarafından, tama zamanında yapılması.. Büyük bir hız.. zaman kazanımı.. israf ve beklemelerin olmaması sonucu maliyet tasarrufu ve bilginin tüm ilgili kişilerle (depo, nakliyeci, fabrika yöneticisi, hammadde tedarikçisi, vs) paylaşımı daha fazlası… Tüm bu işlemlerin ayakkabı üretimi ve sonrası satış ve pazarlama ve hatta geri dönüşüm sistemi için yapılmasını ve sağladı faydaları düşünün… Akıllı tedarik sistemini meydana getiren tedarik zincirinin amacı; tedarik süreçlerinde etkinliği ve verimliliği artırmak, müşteriyi tatmin etmek, maliyetleri azaltılmak ve kaliteyi yüksek tutmaktır. Akıllı tedarik zinciri süreçleri; üretim yönetimi, ürün geliştirme ve tasarımı, müşteri ilişkileri yönetimi, sipariş yönetimi, satın alma yönetiminde mobil teknoloji araçlarıyla ve sistemiyle süreçlerdeki bilgiyi yönetmektir. Kurgusal olarak baktığımız zaman tedarik zinciri ile arz yani üretim zinciri birbirini iç içe geçmiş birbirini tamamlayan süreçlerle akıllı sistemler entegre olarak hataları sıfırlayacaktır. Bu bağlamda arz zinciri; müşteri taleplerini karşılamak için çeşitli girdilerin belirli işlemlerden geçirilerek bir mal veya hizmet olarak çıktı haline dönüştürülmesiyle ilgili akıllı sisteme dönüşerek müşteri taleplerindeki değişeme göre son derece esnek bir yapıda olacaktır.

Ayakkabı örneğinde olduğu gibi tedarik zinciri süreçleri son derece karmaşık ve belirsizliklerle dolu işlemlerden meydana geldiği için akıllı sistemler bu belirsizliği ve belki de daha fazlasını ortadan kaldıracaktır… Akıllı tedarik zinciri yönetimiyle belirsizliklerin birbirlerini tamamlayan işlemlerle yönetilmesi gerekir. Bu bağlamda öncelikle, müşteri taleplerine bağlı olarak tedarik zinciri belirsizliğini anlamak için her müşteri grubunun talepleri tam olarak bilinmelidir. Bunun içinde; müşteri siparişlerinin karşılanma süresi, her ürün için üretim miktarı, hizmet seviyesi, ürün fiyatı,  ürün çeşitliliği ve ürün yeniliğiyle ilgili bilgiler tedarikçilerle akıllı mobil araçlarla anlık paylaşılarak yönetilmelidir. Örneğin; müşteri talebini oluşturan bir ürünün; depodaki, raftaki, yoldaki araçtaki, fabrikadaki  miktar ve çeşitlerinin bilinerek uygun sipariş dağıtımının anlık olarak yönetilmesi. Akıllı tedarik sistemi örneğin akıllı depo yönetim sistemleriyle her ürün diliminde benzer isteklere sahip ürün dilimindeki müşteri gruplarının istekleri talep belirsizliğini önlenerek tüm tedarikçilerle bilgi paylaşımı tamamen müşteri taleplerini karşılayacak esnek ve dinamik bir yapıya kavuşacaktır. Böylece ve tedarik zincirinin belirsizlik faktörlerine bağlı olarak çeşitli belirsizlik ve riskleri önlenecektir.. Bunun sonucunda tedarik zincirinin hedef müşteri diliminin isteklerine göre karşılaması gereken talep miktarlarının farklılık göstermesine ortadan kalkacaktır. Sonraki aşamada akıllı tedarik sistemi tedarik zinciri duyarlılığı ve tedarik zinciri verimliliğine göre tedarik zincirinin sahip olduğu kapasiteyi geliştirir. Akıllı tedarik zincirinin sağladığı gelişimle birlikte belirsizliklerin önlenmesiyle birlikte göre taleple tedarik zincirinin tam bir uyumuyla tedarik zinciri yeteneklerinin zincirin duyarlılığıyla birlikte verimliliği de artacaktır. Akıllı tedarik sistemi, akıllı fabrika ve akıllı üretim sistemleriyle birlikte akıllıca satışlarla ve pazarlama yapılmasını sağlar.  Bu tedarik zincirinin rateji müşteri taleplerindeki belirsizliğe göre bir işletmenin tedarik zinciri duyarlılığı; farklı miktarlardaki taleplere karşılık verebilmesini, üretim süresinin kısalığını, yüksek çeşitlilikte ürün üretebilme kapasitesini, yenilikçi ürün üretebilmesini, taleplere yüksek hizmet seviyesine çıkabilmesini ve tedarik belirsizliğini aşabilme yeteneklerini gösterir.